De verlegen koning doet goede zaken
De Pers | 18 june 2010

Het stadion nabij Rustenburg is van de rijkste stam van Afrika. Koning Leruo Molotlegi hoopt door het WK nóg meer geld te krijgen.

Wat onwenning zit de koning achter zijn microfoon. ‘Hij is niet zo mediageniek,’ fluistert pr-man Martin Bekker. De meeste vragen die hem worden gesteld verwijst hij dan ook direct door naar zijn staf. Kgosi Leruo Molotlegi, de heerser van Bafokeng, is niet gewend om met de pers te spreken. Maar nu moet hij wel. Hij is gastheer van tienduizenden voetbalfans én het Engelse voetbalteam.

Daarom is de 42-jarige vrijgezel achter zijn bureau uitgekomen en zit hij in de raadszaal. Zijn paleis is niet wat je verwacht van een traditioneel Afrikaans leider. De Kgosi (‘koning’) leidt zijn volk vanuit een gebouw van glas en staal. Hij maakt er lange dagen. ‘Vijf tot zes uur slapen is genoeg,’ zegt hij.

De koning heeft miljoenen uit te geven. Zijn volk van 300.000 zielen is schatrijk. En dat heeft hij te danken aan zijn slimme over-, over-, over-, over-grootvader, koning Mokgatle. Die sloot een vriendschap met Boeren- leider Paul Kruger, die later president van de Transvaal werd. Kruger stelde hem voor land te kopen, zodat de grond waarop de Bafokeng woonden officieel van hen werd.

In 1924 werden de Bafokeng blij verrast. Hun grond was niet alleen goed voor landbouw, maar herbergde ook een van de rijkste platinareserves ter wereld. Ze belegden hun geld goed. Hun investeringsportfolio is ruim vier miljard euro waard. Met de inkomsten zijn onder meer het stadion gebouwd waar tijdens dit WK wordt gespeeld. Het ligt in Phokeng, maar omdat niemand dat dorp kent, heeft de FIFA het voor het gemak over Rustenburg.

De straten zijn opgeknapt voor het WK. De beplanting is mooi aangeharkt en bij de toegangsweg is een sportcampus met een luxe vijfsterrenhotel met Olympisch bad herrezen. Daar verblijft het Engelse team.

De koning denkt groots. Zijn plannen hangen op gelikte borden in de lobby van zijn paleis in het centrum van het dorp. Het zijn tekeningen van luxe winkelcentra, huizen en scholen. Pr-man Bekker loopt langs de presentatie. De Bafokeng krijgen van de overheid hetzelfde als andere Zuid-Afrikanen, maar daarnaast ook extra’s van de koning, zoals gratis water en meer doktoren in de klinieken, vertelt hij.

Maar de ambitieuze visie is niet gemakkelijk te verkopen, zucht Joseph Rapetsana, een van de bestuurders van de Bafokeng en ‘s konings rechterhand. ‘We willen dat ons volk in 2035 zelfvoorzienend is en dat we niet meer afhankelijk zijn van enkel platinum. We moeten nieuwe industrieën opzetten en eigen bedrijven.’ Maar, zegt Rapetsana, veel Bafokeng snappen niet dat ze daarvoor moeten werken. Sommigen willen gewoon het liefst een cheque.

Ook in dit rijke koninkrijk wonen nog steeds veel armen en werklozen. Het oplossen van die problemen duurt lang. Toch lijken de meeste Bafokeng blij dat ze tot deze groep behoren. Het gratis water is al een grote pré. Er zijn ook andere projecten. Bijna achtduizend kinderen op basisscholen krijgen bijvoorbeeld ontbijt en lunch.

En aan de rand van het dorp wordt een gloednieuwe middelbare school gebouwd. De koning heeft er 46 miljoen euro ingestoken. Hier moeten de beste breinen van de Bafokeng worden opgeleid. Het wordt een eliteschool waar ook de nietelite naartoe kan, zegt de schooldirecteur George Harrisson. ‘Scholing in Zuid-Afrika is zo slecht dat het een misdaad tegen de menselijkheid is. De apartheid heeft ons menselijk kapitaal vernietigd. Dat willen we weer opbouwen.‘

Dat wil ook de rechterhand van de koning. Hij wil zo veel goede professionals kweken dat niet alleen het koninkrijk ervan gaat profiteren zijn aandacht gericht op het WK. De wereld rijdt nu zijn plattelandsdorp binnen en de hoop is dat er geld wordt achtergelaten in de vorm van investeringen.
Het is te hopen voor de koning dat dit lukt.

Afrika kent veel leiders die de rijkdom van hun onderdanen stelen en bij wie de armen niets krijgen. Deze koning wil het stereotype doorbreken. Maar als het stadion straks een lege huls wordt en de wereld het plattelandsdorp Phokeng weer is vergeten, dan kan de bevolking zich afvragen of het platinageld niet beter was besteed aan het bouwen van huizen dan aan het opknappen van hun sportstadion.

Samen beslissen, samen innen

In Zuid-Afrika regeren traditionele structuren en de overheid naast elkaar. Er zijn nog stamhoofden en koningen met veel macht. Zij lossen vaak huiselijke geschillen op zoals vreemdgaan en burenruzie. Zaken als moord vallen onder het nationale strafrecht. Ook geven traditionele leiders advies aan de overheid. Zo besluit de raad van Phokeng wat er met het platinageld gebeurt. Omdat de gemeenschap de grond samen heeft gekocht, zijn de inkomsten ook voor het hele Bafokeng-volk.



Dit artikel komt van www.ellesvangelder.nl