Story Afrikaner Blood
Vrij Nederland/The Telegraph/L'Espresso/dsWeekblad

Survival of the whitest: inside an Afrikaner boot camp

At a right-wing training camp, young South Africans are being trained to fight for their Afrikaner heritage.

Thick clouds of diesel smoke fill the air outside a rundown guest farm, three hours’ drive east of Johannesburg.

As the stench dissipates, a group of boys, aged between 13 and 19, spill from the bed of a rusty truck, lugging huge bags full of military clothing.

'There are old bloodstains on my uniform,’ one of them says, as he trades his trainers for army boots.

Shouted orders ring out. Groaning, the boys raise 15ft tent poles among the cowpats dotting the grassland. The large army tent that they put up will be their home for the next nine days.

South African teenagers often go off to camp during school holidays to learn how to start fires, build huts and identify animal tracks. But this survival camp is different. Here, the focus is on the survival of white South Africans.

The participants are all Afrikaners, descendants of Dutch, German and French colonists. They are also all children of the 'born-free’ generation, born after 1990 into a multiracial South Africa.

'I don’t know what apartheid is,’ 13-year-old Jano, the youngest member of the group, says. 'But a long time ago, Nelson Mandela made it so everyone has the same rights.’

Their position as the first generation of whites in the new, integrated South Africa makes them an interesting demographic. They are supposed to help bring about unity and change. But according to Prof Elirea Bornman at the University of South Africa, as Afrikaners many of them feel unsure about their place in their homeland.

'They have a strong Afrikaner identity and they are struggling to determine their position in South Africa,’ she says. 'There’s a great deal of anger, too. They know they’re different from the rest of the population.’

That anger is fuelled in part by positive discrimination, which has made it harder for white youth to find jobs and which fans the flames of racism. Many of them feel unwanted. 'Anyone [in authority] can take their frustration and channel it in a negative way.’

The boys run from the army tent to the mess hall. Before them, under the glare of fluorescent lighting, stands 57-year-old Franz Jooste. Army decorations gleam on his uniform; Jooste fought in the old apartheid army. 'We’re going to make men of you all,’ he says in Afrikaans.

Jooste is the head of the Kommandokorps, a little-known but potentially dangerous extreme right-wing group. On its website, the Kommandokorps describes itself as an elite organisation, 'protecting its own people’ in the event of an attack, necessary 'because the police and the military cannot provide help quickly enough’.

The organisation, though small and not familiar to many in South Africa, claims to have trained more than 1,500 young Afrikaners in defence skills over the past 11 years. Jooste, who spreads his message via email and newsletters, says that 40 per cent of boys sign up themselves. The rest are volunteered by their parents.

Kommandokorps feeds on anxiety. Though the national crime rate is dropping, South Africans are increasingly anxious. Every year, 16,000 murders are committed and 200,000 assaults with intent to cause bodily harm. The violence breeds a sense of fear.

As a result, farmers organise themselves into countryside militia and patrol at night to ensure their cattle are not stolen, urban residents form neighbourhood watches, and every South African (white and black) who can afford it hires a private security company that will send an armed response team to his home when the alarm goes off. All of which provides fertile ground for an organisation such as the Kommandokorps.

'We always have to lock our doors at night,’ Nicolas, 18, says. 'This camp will teach me how to protect my father and mother and little brother and sister.’ But the group’s leader has a greater objective.

It is 4.30 on the first morning of camp. The boys are sent out on a one-and-a-half-mile run in their heavy army boots, down a rocky country road filled with potholes.

Sixteen-year-old EC is in the middle of the exhausted troop. Though not one of the youngest present, he is one of the smallest, a childish teenager who is primarily excited at being able to shoot his paintball gun.

'I want to be able to defend myself. And I am also doing this for my paintball career,’ he says with a smile.

At 18, Riaan is more self-assured. 'I want to learn how to camouflage myself in the field,’ he says.

As we talk about their country, the teenagers say they believe in the idea of South Africa, the 'rainbow nation’. 'People generally get along pretty well,’ Riaan says. 'We have to fight racism.’ EC has two black friends, Thabang and Tshepo. 'I don’t like racism,’ he says.

Yet some of the older generation’s fears are visible in these boys, even though they were born after the end of apartheid. 'I’m terrified to walk past black people,’ Jano says. EC says he would never marry a black woman. The boys seem trapped between the ideas their parents have passed on to them and what they learn at their mixed-race schools and experience daily.

Jooste sits in the mess hall and looks through the glasses on his nose at the following day’s programme. Kitsch paintings of buffalo, elephants and rhinos hang on the wall. The wicker furniture is covered in zebra-print fabric.

Jooste is a proud veteran. He fought along South Africa’s borders with Zimbabwe (then Rhodesia) and Mozambique in the 1970s and is scarred by what he calls treason. While he was fighting for the white regime, his leaders were making peace with Mandela. 'Aside from the Aborigines in Australia, the African black is the most underdeveloped, barbaric member of the human race on earth,’ he tells the boys during one of his lectures.

Few of South Africa’s 4.6 million whites (in a population of 50 million) share Jooste’s desire to return to the past. The country’s lone Afrikaner political party, the Freedom Front Plus, polled only 0.83 per cent of the vote in the 2009 general election. The majority of whites support the new democratic South Africa.

'There are a few right-wing splinter groups, though I think they have no more than a thousand active members,’ says Prof Hermann Giliomee, a historian specialising in Afrikaners. The most prominent is the AWB, the Afrikaner Weerstandsbeweging (Afrikaner Resistance Movement), with which Jooste shares certain ideological views, but that organisation has lost momentum since the murder last year of its leader, Eugène Terre’Blanche.

As the voice of hardcore Afrikaners has become quieter, men such as Jooste have become more desperate to preserve, as he sees it, the Afrikaner identity, and establish a new independent Afrikaner nation. That means cultivating a new generation.

Jooste is lecturing in the mess hall. 'Who is my enemy in South Africa?’ he asks. 'Who murders, robs and rapes?’ His cadets sit cross-legged on the ground. 'Who are these creatures? The blacks.’ Jooste goes on to tell the boys that black people have a smaller cerebral cortex than whites, and thus cannot take initiative or govern effectively.

Jooste boasts that it will take him only an hour to change the boys’ minds. 'Then they’ll know they aren’t part of the rainbow nation, but part of another nation with an important history.’

He picks up the South African flag, which was adopted in 1994, and lays it before the entrance to the mess hall like a doormat. He orders the boys to wipe their filthy boots on it. They laugh uncertainly, then they do as they are told. Jooste tells them that they should love the old South African flag and the old national anthem.

Indoctrination takes root best in exhausted minds. Outside, the cadets are made to crawl across the ground, gripping a wooden beam they call 'sweetheart’ in their arms, their knuckles bleeding. 'Persevere! You’ve got to learn to persevere!’ Jooste shouts.

The sound of crying rises from the rearmost ranks. Jooste’s assistants, older members of the Kommandokorps, grin as they take photos of the boys with their mobile phones. It feels almost sadistic.

EC is struggling. The beam weighs almost a third as much as he does. The nights, too, are hitting him hard. 'We sleep on the ground and our sleeping bags get wet,’ he says. 'In three nights, I’ve slept six hours. Every day I think about giving up.’

Frans Cronje, the deputy CEO of the South African Institute of Race Relations, insists that 'relations between black and white are civil’, but while he dismisses Kommandokorps as an extremist fringe, he believes that the camp none the less represents a real concern. Jooste’s message is that conflict between whites and blacks is just around the corner. 'I think we’re sitting on a timebomb here in South Africa,’ Jooste says. 'It’s inevitable that something is going to happen in this country, because there is discord.’

Cronje’s worry is that it takes only one boy to act on Jooste’s words for there to be a serious incident. 'When you convince a child that blacks are the enemy, the danger is that he will act upon it. He gets a gun, climbs on to a bus full of black schoolchildren, and shoots 20 of them dead. That’s a realistic danger. It’s brainwashing, and it’s easy to do.’

At camp, the young faces are increasingly marked by exhaustion as the days pass, yet the boys seem to grow more and more confident. 'The training has taught me that you should hate black people,’ EC says. 'They kill everyone who crosses their path. I don’t think I can be friends with Thabang and Tshepo any more.’

Riaan repeats what he has learnt in nine days almost word for word: 'There’s a war going on between blacks and whites. A lot of blood will flow in the future. I definitely feel more like an Afrikaner now. I feel the Afrikaner blood in my veins.’

Jooste maintains that he doesn’t want to force the boys in any particular direction. 'All we want to do is channel the feeling they already carry within them,’ he says. 'We don’t want them to hate. We just want them to love their own culture, traditions and symbols, and to fight for independence and freedom.’

As he prepares to leave camp on the final day, Riaan appears to have absorbed Jooste’s message: 'This is my country,’ he says. 'I will fight for it.’

---------------------

'Er vloeit Afrikanerbloed in mij'

Dikke dieselrook verdringt de schone plattelandslucht. Als de stank is opgetrokken, komen uit de laadbak van een roestige vrachtwagen Zuid-Afrikaanse tieners gerold. De tocht van stad naar platteland was lang in het oude barrel. De jongeren tillen tassen met legerkleding uit de truck.

De puisterige tieners van dertien tot negentien jaar verblijven de komende negen dagen in een legertent bij een vervallen vakantieboerderij, zo'n drie uur rijden ten oosten van de hoofdstad Johannesburg.

Het zijn allemaal Afrikaners, blanken met Nederlandse, Duitse of Franse wortels. Deze jongeren zijn deel van de zogenoemde born free-generatie, die na 1990 is geboren en de apartheid niet heeft meegemaakt. 'Ik weet niet wat apartheid is,' zegt de dertienjarige Jano. 'Maar lang geleden heeft Nelson Mandela alle rechten gelijk gemaakt.'

Als eerste generatie blanken in het nieuwe Zuid-Afrika is het een interessante groep. Ze moeten mede voor eenheid zorgen, maar zijn volgens communicatiewetenschapper Eliria Bornman op zoek naar hun plaats in het nieuwe Zuid-Afrika. 'Ze hebben een sterke Afrikaner identiteit en worstelen met hun positie in Zuid-Afrika,' vertelt ze. 'Er is ook veel woede. Ze weten dat ze anders zijn dan de rest van de bevolking.' Die woede komt mede voort uit de positieve discriminatie van de zwarte bevolking, waardoor ze als blanke jongeren moeilijker een baan kunnen vinden. Ze voelen zich ongewenst en zijn op zoek naar leiderschap. 'Iedere leider kan die frustratie in negatieve banen leiden.'

Met angstige gezichten rennen de jongens van de legertent naar de gemeenschappelijke ruimte. Voor hen, onder het tl-licht, staat de 57-jarige Franz Jooste. Legeronderscheidingen blinken op zijn uniform. Het lijkt op een rollenspel om het verleden te laten herleven. De uniformen met kogelgaten en bloedvlekken die de jongens dragen, komen uit de apartheidstijd. Maar voor leider Jooste is dit geen toneelstuk.

Jooste is leider van het Kommandokorps, een kleine extreem-rechtse organisatie die naar eigen zeggen de afgelopen elf jaar tussen de vijftienhonderd en achttienhonderd jonge Afrikaners in schoolvakanties heeft getraind. Het Kommandokorps beschrijft zichzelf als 'eliteorganisatie', nodig om in het geval van een aanval 'de eigen mensen te beschermen' omdat de politie en het leger niet snel genoeg hulp kunnen bieden.

Hoewel de criminaliteitsstatistieken omlaag gaan, worden Zuid-Afrikanen steeds banger. Het is vooral het excessieve geweld dat voor die angst zorgt: per jaar worden er bijna zestienduizend moorden gepleegd. Veel jonge Afrikaners komen uit plattelandsgemeenschappen en criminoloog Chris Bezuidenhout schat dat er jaarlijks zo'n vijfenzeventig boeren worden vermoord. 'We moeten 's avonds altijd onze deuren op slot doen,' zegt Nicolas (18). 'Dit kamp leert me hoe ik mijn vader en moeder en broertje en zusje kan beschermen.' Maar het doel van leider Jooste reikt veel verder.

Het is half vijf in de ochtend op dag één. Op hun legerkistjes rennen de jongens op een plattelandsweg vol kuilen 2,4 kilometer. E.C. (16) loopt ergens in het midden. Hij is niet een van de jongsten maar wel een van de kleinsten. Een kinderlijke tiener die vooral opgewonden is dat hij in het kamp met zijn paintballgeweer mag schieten. 'Ik doe dit om me te beschermen tegen criminaliteit en voor mijn paintballcarrière,' zegt hij met een guitige blik.

Riaan (18) is wat zelfverzekerder. Zijn spierwitte huid is herstellende van de jeugdpuisten. 'Ik wil leren hoe ik me kan camoufleren in het veld.' Ook voor hem lijkt het vooral om een jongensdroom te gaan van kamperen en soldaatje spelen.

Ze geloven allebei in Zuid-Afrika's multiculturele regenboognatie. 'Mensen kunnen over het algemeen redelijk goed met elkaar overweg,' zegt Riaan. 'We moeten racisme bevechten.' En E.C. heeft twee zwarte vrienden, Thabang en Tshepo. 'Ik hou niet van racisme.' Toch zou hij nooit met een zwarte vrouw willen trouwen, zegt hij.

Leider Jooste zit met zijn bril op zijn neus in de gemeenschapszaal en kijkt naar het programma voor de volgende dag. Er hangen schilderijtjes van buffels, olifanten en neushoorns aan de muur. Jooste is een trotse veteraan. Hij vocht aan de grenzen met Zimbabwe en Mozambique en is getekend door wat hij verraad noemt. Terwijl hij streed voor het blanke regime, tekenden zijn leiders de vrede met Nelson Mandela. 'Behalve de Aboriginals van Australië is de zwarte van Afrika de meest onderontwikkelde barbaarse soort van het menselijk ras op aarde,' zegt hij tegen de jongens.

In een referendum in 1992 stemde de helft van de Afrikaners voor de onderhandelingen met het ANC van Mandela. De meerderheid steunt het nieuwe Zuid-Afrika nog steeds, een zeer klein deel vecht zoals Jooste voor de overleving van rechts. Historicus Hermann Giliomee, gespecialiseerd in Afrikaners, schat dat het om een kern van zo'n duizend man gaat. In totaal zijn er naar schatting 4,6 miljoen blanken in Zuid-Afrika van verschillende afkomst op een bevolking van vijftig miljoen.

Bij de groep rechts-extremisten zie je de twee bronnen van apartheid terug die Giliomee noemt: angst en een gevoel van superioriteit. De angst draait om het verloren gaan van de Afrikaner taal en cultuur. Daarom wil Jooste een nieuwe generatie kweken die niet gelooft in een Zuid-Afrikaanse identiteit.

'Wie is mijn vijand in Zuid-Afrika? Wie moordt, rooft en verkracht?' Jooste houdt een lezing in de gemeenschapsruimte. Zijn cadetten zitten in kleermakerszit op de grond. 'Wie zijn die wezens?' vraagt hij. 'Zwarten!' Jooste gebruikt de angst voor criminaliteit om raciale haat aan te wakkeren. Omdat er nu eenmaal meer zwarte Zuid-Afrikanen zijn en omdat een groot deel van hen arm is, vormen ze de grootste dadergroep. Criminaliteit heeft de racistische angst voor zwarten daarom mede in leven gehouden.

'Geef me een uur en ik verander de gedachten van zo'n jongere volledig,' vertelt Jooste trots. 'Dan weet zo iemand dat hij geen deel is van de regenboognatie, maar van een andere natie met een trotse geschiedenis.' Hij pakt de Zuid-Afrikaanse vlag en legt hem als deurmat voor de gemeenschapszaal. De jongens vegen er hun smerige legerkistjes aan af. Ze lachen verlegen als ze de moddersporen zien op wat ze tot voor kort als hun eigen vlag beschouwden.

De cadetten op het kamp leren dat ze niet terug moeten willen naar de apartheid, maar dat ze moeten streven naar een eigen land. Zoals de groep Afrikaners die in februari 1996 een aparte Afrikaner provincie voorstelde binnen een federaal Zuid-Afrika. Het ANC wees dit af en zei nooit te zullen instemmen met een afgescheiden Afrikaner grondwettelijke entiteit.

Jooste leert zijn pupillen liefde voor de oude Zuid-Afrikaanse vlag en het oude volkslied 'Die stem'. 'Dit is van mij, dit is mijn land, mijn vlag en ik zal daarvoor vechten,' zal Riaan op de laatste dag van het kamp zeggen. Alleen met eigen geografische grenzen zijn de Afrikaners geen minderheid meer en kunnen ze hun taal en cultuur behouden, menen de nationalisten.

'Vasbyt, jy moet leer om vas te byt,' schreeuwt Jooste. De cadetten tijgeren over de grond met in hun armen een houten balk geklemd. Gehuil klinkt op uit de achterste gelederen. Bloed komt uit witte knokkels. Met hun mobiele telefoons maken Joostes assistenten grijnzend foto's van de kermende jongens. De kleine E.C. heeft het zwaar. De balken wegen zo'n derde van zijn lichaamsgewicht. En de nachten vallen hem tegen. 'We slapen op de grond en onze slaapzakken worden nat. In drie nachten heb ik zes uur geslapen. Elke dag denk ik aan opgeven.' Hij heeft nog iets anders om over na te denken: Thabang en Tshepo. 'Ik weet niet of ik nog vrienden met hen kan zijn,' zegt hij vertwijfeld.

De extreem-rechtse beweging in Zuid-Afrika is ook een reactie op zwart nationalisme, zegt Frans Cronje, directeur van het Institute of Race Relations in Johannesburg. Vooral de jeugdleider van het ANC Julius Malema ageert tegen blanke Zuid-Afrikanen. Hij roept dat de blanken criminelen zijn en land hebben gestolen van de zwarte Zuid-Afrikanen. Ook zingt hij het oud-strijdlied 'Shoot the Boer'; Boer staat ook wel synoniem voor Afrikaners. Deze maand bepaalde een rechter dat het lied niet meer gezongen mag worden omdat het haatspraak is.

De woorden jagen blanke rechts-extremisten angst aan: ooit zal er misschien wraak wordt genomen voor de apartheid. De dood van Mandela wordt wel als startsein genoemd van dat zwarte scenario. 'Ik denk dat we in Zuid-Afrika op een tijdbom leven,' zegt Jooste. 'Het is onvermijdelijk dat er iets gaat gebeuren in dit land, want er is verdeeldheid.' Aan die verdeeldheid draagt niet alleen Malema bij, maar ook Jooste zelf.

In zijn volgende les aan de cadetten stelt hij dat de hersenschors van zwarte mensen honderdtwintig gram minder weegt dat die van blanken en dat ze daarom geen initiatief kunnen nemen of regeren. De jongens luisteren gedwee.

Cronje van het Institute of Race Relations is niet bang voor massale aanvallen op blanken in Zuid-Afrika. 'Over het algemeen zijn relaties tussen blank en zwart redelijk.' Maar hij ziet wel risico's in het kamp van Jooste. 'Als je kinderen ervan overtuigt dat zwarten de vijand zijn, kan iemand een geweer pakken, in een bus vol zwarte schoolkinderen stappen en er twintig doodschieten. Dat is een reëel gevaar.'

De jonge gezichten krijgen elke dag hardere trekken van vermoeidheid. Toch lijken ze aan het eind van het trainingskamp ook zekerder van hun zaak. Jochies die nog enig geloof hadden in een eenheid in Zuid-Afrika, voelen zich na negen dagen stoere mannen met racistische ideeën.

Jooste wil de jongeren niet in een bepaalde richting dwingen, zegt hij. 'We willen niet dat ze haten, maar dat ze liefde koesteren voor hun eigen cultuur, tradities en symbolen. En dat ze strijden voor onafhankelijkheid en vrijheid.' Maar de jongens hebben iets anders van de training opgestoken. 'Het heeft me geleerd dat je zwarte mensen moet haten,' zegt E.C. 'Ze vermoorden iedereen die op hun pad komt. Ik zal afscheid moeten nemen van Thabang en Tshepo.' Ook Riaan herhaalt bijna letterlijk wat hij in negen dagen heeft geleerd. 'Er is een oorlog gaande tussen zwarten en blanken. Er gaat in de toekomst nog veel bloed vloeien. Ik ga vechten voor het Afrikaner volk. Ik wil geen Zuid-Afrikaan meer zijn of mezelf met de regenboognatie associëren. Er vloeit Afrikaner bloed in mij.'